کتاب فقیهان و انقلاب ایران اثر سید هادی طباطبایی انتشارات کویر

معرفی

معرفی نویسنده

سیدهادی طباطبایی متولد 1361، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد فلسفه اسلامی از دانشگاه علامه طباطبایی هستند. از ایشان کتاب‌های فقیهان و انقلاب ایران، حدیث نواندیشان دینی، تباکی و در طریقت مسلمانی توسط انتشارات کویر منتشر شده است.

معرفی کتاب فقیهان و انقلاب ایران

هفت دهه از زمانی که زعیم مقتدر شیعه در گوشه‌ای از خانه‌ی خود می‌نشست و از  قدرت مرجعیت خود بهره می‌برد تا جلوی تصمیمات خلاف شرع نظام پهلوی را بگیرد و حاکمیت هم به حرمت ایشان پای از اراده‌ی خویش پس می‌کشید، گذشته است.

آنجا که آیت‌الله بروجردی در مقابل تصمیم شاه برای اصلاحات ارضی ایستاد و در جواب اقبال، نخست‌وزیر وقت، که به دیدار ایشان رفت و گفت: «اعلیحضرت پیغام داده‌اند که تمام ممالک اسلامی همجوار ما اصلاحات ارضی کردند و با وجود اینکه اسلامی هم هستند، هیچ‌کس اشکال نگرفته است. چرا شما مخالفید؟» فرمودند: «ممالک اسلامی همجوار ما اول جمهوری شدند و بعد اصلاحات ارضی کردند.» و این‌چنین جمهوریت نظام را به چالش کشیدند و اراده‌ی شاه را بی‌اثر کردند. ایشان مقتدای روحانیون و طلاب هم بودند و اگر هم در مسایل سیاسی با ایشان هم‌سو و هم‌نظر نبودند، باز هم مقام زعامت ایشان را پاس می‌داشتند.

آیت‌الله بروجردی روز پنجشنبه، دهم فروردین ۱۳۴۰، درگذشت. در مجلس ختم ایشان آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی به منبر رفت و گفت: «باید حتماْ کسی که پس از بروجردی علم اسلام را در دست می‌گیرد به تمام شیعیان تعهد بدهد که وارد سیاست شود. مراجع تقلیدی که به سیاست توجه نداشته باشند، ارزش ندارند.» و آیت‌الله خمینی پرچم‌دار این سیاست شدند. ایشان اولین تیرهای مخالفت با نظام را در زمان طرح انقلاب سفید شاه و مردم به طرف حکومت نشانه گرفتند که قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ محصول این مخالفت بود. درک ایشان این بود که اساس اسلام در خطر است و لذا برای از بین بردن این خطر باید به هر طریقی متوسل شد و آن را از ریشه خشکاند.

اما هنوز هم مراجع تاکید داشتند در پی تغییر ساختار حکومت نیستند و پروای ریخته شدن خون مسلمین را داشتند و بر این باور بودند که اقدامات سیاسی ثمره‌ای جز نزاع و کدورت ندارد و جز افروختن آتش اختلاف و انداختن رعیت به جان هم، گرهی از کار فروبسته مردم نمی‌گشاید. ولی آیت‌الله خمینی معتقد بودند اگر ریخته شدن خون حرام است، چرا امام حسین(ع) خون دادند؟ چرا امیرالمومنین(ع) علیه مخالفان شمشیر کشیدند؟

با این حال سیل سیاست در بیوت مراجع افتاده بود و  از این گریزی نبود. فقها می‌توانستند در عرصه‌ی سیاست حضور پیدا نکنند، اما نمی‌توانستند نسبت به آن بی‌تفاوت باشند. با وجود این، شرایط به گونه‌ای بود که با هیچ متر و معیاری نمی‌شد به‌طور دقیق مشخص کرد کدام فقیه اهل سیاست است و کدام یک نیست. حتی سید احمد خوانساری که از وی به‌عنوان مجتهدی ساکت و خاموش در امور سیاسی یاد می‌کنند و در مقابل رفتارهای حاکمیت پهلوی دم فروبسته بود، طی نامه‌هایی به انتقاد تند علیه حاکمیت پرداخته است.

کتاب فقیهان و انقلاب ایران به بررسی برخورد یازده فقیه برجسته در مواجهه با انقلاب اسلامی ایران بین سال‌های ۴۰ تا ۵۷ پرداخته است.

سیاست حکیمانه‌ی سیدمحسن حکیم

سیداحمد خوانساری، سیاست محتاطانه‌ی فقیه پایتخت

سیدعبدالله شیرازی و مشی مبارزاتی از نجف تا مشهد

سیدمحمدهادی میلانی، از جسارت‌های انقلابی تا دلسردی سیاسی

سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی، تلاش برای حفظ شریعت و…

سیدمحمدرضا گلپایگانی، قعود اعتراضی یک مرجع

میرزاهاشم آملی، وارسته‌ای در حاشیه‌ی سیاست

سیدابوالقاسم خویی، از بیانیه‌های آتشین تا فروکش کردن اقدامات انقلابی

سیدمحمدکاظم شریعتمداری، در سودای تحقق قانون

سیدحسن طباطبایی قمی و سیاست تأسی از سلف صالح

سیدمحمد روحانی، آنکه با امام و انقلاب بر سر مهر نبود

عناوینی هستند که در کتاب فقیهان و انقلاب ایران می‌خوانید. 

خواندن این کتاب به کسانی که علاقمند به مطالعه‌ی تاریخ معاصر ایران و آگاهی از  نقش روحانیت و فقهای بزرگ عصر در بروز بزرگترین رویداد قرن در ایران هستند، توصیه می‌شود.

انتشارات کویر کتاب فقیهان و انقلاب ایران را در سال ۱۴۰۱ در ۳۹۲ صفحه منتشر کرده است.